सुवार्ता

 
 keâeueex Deekegâleerme : le®CeebÛee DeeoMe&
 Demes cnCeleele keâer ceveg<Ùe efkeâleer Je<ex peieuee ns cenòJeeÛes vemetve lees keâmee peieuee, lÙeeves DeeheuÙee peerJeveele Flejebvee keâeÙe DeeoMe& oeKeJeuee ns cenòJeeÛes Demeles. ef¡emlemeYesÛÙee Feflenemeele yejsÛe meble nesTve iesues. lÙee meJeeËveer DeeheuÙee peerJeveele heeefJe$ÙeeÛee ceeie& mJeerkeâejuee. lÙeele yejsÛe Œeer, heg®<e DeeefCe lÙeeÛeyejesyej keâener le®Ce DeeefCe le®Ceer osKeerue mebleheoeuee heesnesÛeues. keâeueex Deekegâleerme ¢eeuee Deieoer le®Ce JeÙeeleÛe ‘OevÙeJeeefole’ Ieesef<ele kesâues iesues Deens DeeefCe lees Deelee mebleheoeÛÙee ceeiee&Jej Deens.
 OevÙeJeeefole keâeueex Deekegâleerme ¢eeÛee pevce «esš efyeÇšveceOeerue ueb[ve ¢ee Menjele 3 ces 1991 jespeer Peeuee. lÙeeÛes ceelee-efhelee DeevõsÙee DeeefCe DebleesefveÙee ns FšeefueÙeve JebMeeÛes Demetve veeskeâjerefveefceòe les ueb[ve ¢ee Menjele JeemleJÙeeuee nesles. 18 ces jespeer ‘og:Keer ceelee ÛeÛe&’ceOÙes lÙeeÛee mveevemebmkeâej Peeuee. 1991 ÛÙee mehšWyejceOÙes lÙeeÛeb kegâšgbye efceueeve ¢ee Menjele hejleues. JeÙeeÛÙee 4LÙee Je<eea lÙeeuee hues mketâueceOÙes ®pet keâjCÙeele Deeues. lÙeeveblej lÙeeÛÙee jenlÙee IejeÛÙee peJeU DemeuesuÙee meble Lee@ceme mebmLesÛÙee Oece&YeefieveerleHexâ ÛeeueefJeCÙeele ÙesCeeNÙee ØeeLeefcekeâ MeeUsle lÙeeuee oeKeue keâjCÙeele Deeues.
 16 petve 1998 jespeer lÙeeÛes DeeOÙeeeflcekeâ meuueeieej DeeÛe&efyeMehe heemkeâeJeeues ceekeäkeâer ¢eebÛÙeekeâ[tve efJeMes<e hejJeeveieer efceUJetve JeÙeeÛÙee meeleJÙee Je<eea lÙeeves ØeLece ef¡emleMejerj mebmkeâej mJeerkeâejuee. lÙeeÛee ØeLece ef¡emleMejerj mebmkeâejeÛee meesnUe keäueesF&mšj Oece&YeefieveeRÛÙee ce"ele meepeje kesâuee iesuee. 24 ces 2003 jespeer efyeMehe uegF&peer šsmleesjs ¢eebveer meeblee ceeefjÙee mes«eslee ¢ee ÛeÛe&ceOÙes lÙeeuee Â{erkeâjCe mebmkeâej efouee.
 JeÙeeÛÙee ÛeewoeJÙee Je<eea lÙeeves efceueeve ÙesLeerue lesjeJes uesDeesves ¢ee ceeOÙeefcekeâ MeeUsle ØeJesMe Iesleuee. lesLes lÙeeÛÙee JÙeefkeäleceòJeeÛee efJekeâeme Deieoer JÙeJeefmLeleheCes Ie[uee. meeblee ceeefjÙee mes«eslee ¢ee Oece&«eeceele mebieCekeâeÛes ØeefMe#eCe IesCeeNÙee efJeÅeeLÙeeËyejesyej keâeueex efJeefJeOe mebkesâlemLeU ÙeesiÙe jerleerves JeehejCÙeeme efMekeâuee. Deeheuee mJele:Ûee DeYÙeeme keâjerle Demeleevee lees Oece&«eeceeleerue Flej cegueecegueeRvee Â{erkeâjCe mebmkeâej mJeerkeâejCÙeeme ceole ke⤠ueeieuee. lemesÛe efueÙees lesjeJes ¢ee mebmLesle efMekeâle Demeleevee lÙeeves keâener veJeerve mebkesâlemLeUebÛeer ef[PeeF&ve kesâueer DeeefCe je°^erÙe mheOexkeâefjlee DeveskeâebÛeer leÙeejer kesâueer.
 lÙeeves DeLekeâ Demes ØeÙelve keâ¤ve Skeâe ‘heesefvleefHeâkeâue Deke@â[ceer’mee"er Skeâ JesyemeeF&š yeveJeueer. lees DeeheuÙee efce$eheefjJeejeuee mebieCekeâ efJe<eÙeele Kethe ceole ke⤠ueeieuee Je lÙeecegUs lees lÙeebÛee meJeeËÛee DeeJe[lee yeveuee. mebieCekeâ Jeehe¤ve efJeefJeOe Demes Øees«e@ce keâjCÙeele lees Deieoer lejyespe neslee. lÙeecegUs lÙeeuee yejerÛeMeer ØeceeCehe$es efceUeueer. Deefmemeerkeâj meble øeâeefvmemeefJe<eÙeer DemeuesuÙee kegâletnueecegUs lÙeeuee Deefmemeer Menjele DeeheuÙee kegâšgbyeeyejesyej JesU IeeueJeeÙeuee Kethe DeeJe[s. lÙee ojcÙeeve lees meble øeâeefvmemeefJe<eÙeer Je lÙeeÛÙee peerJeveeefJe<eÙeer yejsÛe keâener efMekeâuee. meble øeâeefvmemeÛes DevegkeâjCe keâjle lees efvemeiee&Ûee Deeoj, ieesjieefjyeebyeöue Øesce, heefJe$e ceefjÙesÛeer Yekeäleer DeeefCe efJeMes<ele: heefJe$e efcemmeeyeefueoeveeJej Deheej Yekeäleer keâjCÙeeme efMekeâuee. lÙeeves iejpeJeble, yesIej veeieefjkeâebvee ceole keâjCÙeemee"er Deeheuee yejeÛe JesU efouee. JesUØemebieer DeeheuÙee mJele:ÛÙee heojeleerue jkeäkeâce lÙeeves DeMee keâeÙee&mee"er Jeehejueer. lÙeeÛÙee DeeOÙeeeflcekeâ peerJeveeÛee Giece cnCepes heefJe$e efcemmeeyeueerleerue ef¡emle neslee. lees vesnceer cnCele Demes keâer, ‘‘heefJe$e efcemmeeyeueer cnCepes mJeiee&keâ[s peeCeeje ceePee Skeâcee$e jepeceeie&.’’
 ØeLece ef¡emleMejerj mebmkeâej mJeerkeâejuÙeeveblej lees ojjespe heefJe$e efcemmeeyeueerle Yeeie IesT ueeieuee. Heâeeflecee Menjele oMe&ve efouesuÙee leerve yeeuekeâebÛeb DevegkeâjCe keâjerle keâeueex pes keâesCeer heefJe$e efcemmeeyeueerleerue ef¡emleeJej Øesce keâjerle veenerle, DeMee ueeskeâebmee"er ueneve-meneve lÙeeie ke⤠ueeieuee. pÙee pÙee JesUsuee lÙeeuee heefJe$e efcemmeeyeueerle ØelÙe#e menYeeieer neslee Deeueb veener, lesJne lees DeeOÙeeeflcekeâjerlÙee ef¡emleeMeer veeleb pees[t ueeieuee. DeeheuÙee Flej meeLeeroejebvee lees heefJe$e efcemmeeyeueerÛÙee efJeefJeOe Ûecelkeâejeyeöue meebietve Øesef<eleerÙe keâeÙe& ke⤠ueeieuee.
 lÙeeÛeer mJele:Ûeer DeeF& mee#e osleevee cnCeles keâer, ‘‘ceer keâOeerlejerÛe efcemmeeuee peele Demes’’. leer efleÛÙee kesâJeU ØeLece ef¡emleMejerj mebmkeâejeJesUer, lemesÛe Â{erkeâjCeeefveefceòes DeeefCe ueivemebmkeâejeefveefceòes efcemmeele menYeeieer Peeueer nesleer. leer heg{s cnCeles keâer, ‘‘keâeueexÛeer pe[CeIe[Ce keâjerle Demeleevee Oecee&Ûes yeeUkeâ[t heepeCÙeele efleves peemle ®Ûeer oeKeJeueer veJnleer; hejbleg Deeheuee cegueiee keâeueex ¢eeÛÙeecegUsÛe leer ÛeÛe&ceOÙes peeT ueeieueer.’’
 DeeheuÙee mebieCekeâ efJe<eÙeeleerue %eeve Jeehe¤ve keâeueexves ‘heefJe$e efcemmeeyeueerÛes Ûecelkeâej’ ¢ee efJe<eÙeeJej Skeâ Deeblejje°^erÙe ØeoMe&veemee"er ef[PeeF&ve kesâueer. ¢eeceOÙes peJeUpeJeU efvejefvejeàÙee osMeeble heefJe$e efcemmeeyeueerÛes pes keâener Ûecelkeâej Peeues Deensle DeeefCe pÙeebvee ef¡emlemeYesves DeefOeke=âlejerlÙee cebpegjer efoueer Deens DeMee SketâCe 136 Iešvee, lÙeeÛes Heâesšes DeeefCe Ssefleneefmekeâ ceeefnleer osTve veeWoefJeuÙee Deensle.
 heefJe$e mee›eâeceWleele DeeefCe peieele meJe& ef"keâeCeer ØeYet ÙesMetÛeer GheefmLeleer Demeles ¢eeJej lÙeeÛeer iee{ ßeæe nesleer. ØeYet ÙesMetJejerue lÙeeÛeer Øeerleer DeeefCe Skebâojerle lÙeeÛes peerJeve heentve lÙeeuee lÙeeÛÙee Jeef[ueebveer heefJe$e Yetceerle vesCÙeeÛes JeÛeve efoues. hejbleg lÙeeves efJeveceülesves veekeâejle cnšues, ‘‘heefJe$e Yetceerle keâe peeJes? ØeYet ÙesMet lesLes oesve npeej Je<eeËhetJeea jeefnuee heCe Deelee cee$e lees DeeheuÙee ÛeÛe&ceOÙes jenlees.
 heefJe$e ceefjÙesJej lÙeeÛeb efJeMes<e Øesce nesleb. efleÛee vesnceer DeeOeej efceUeJee cnCetve lÙeeves Deeheues peerJeve efleuee meceefhe&le kesâues. efMeJeeÙe lÙeeves mebieCekeâeJej jesPejerÛeer ef[PeeF&ve osKeerue yeveJeueer nesleer. lemesÛe lees jespe jesPejerÛeer ØeeLe&vee keâjerle Demes. lÙeeÛee meeJe&keâeefuekeâ peerJeveeJej Â{ efJeÕeeme neslee. hejbleg lÙeeÛeer ner ßeæe lÙeeÛÙee keâener efce$eebvee Heâej De[ÛeCe Jeešle Demes.
 F.me.2006ceOÙes lÙeeuee Sce 3 ØekeâejÛee jkeäleeÛee keâke&âjesie DemeuÙeeÛes efveoeve Peeues. meg®Jeeleeruee meeOeemee leehe Deeuee heCe nUtnUt Deepeej HeâejÛe iebYeerj yeveuee. efceueeve ÙesLeerue Skeâe oJeeKeevÙeele lÙeeuee Yejleer keâjCÙeele Deeues. lesLes GheÛeej Iesle Demeleevee heefjefmLeleer HeâejÛe efyeIe[ueer. lesLetve lÙeeuee keâke&âjesieemee"er efJeMes<e DemeuesuÙee ogmeNÙee oJeeKeevÙeele vesCÙeele Deeues. oJeeKeevÙeele oeKeue nesCÙeehetJeea keâeueexves Deeheues peerJeve heeshekeâefjlee, ÛeÛe&keâefjlee osJeeuee meceefhe&le kesâues. efJeMes<e cnCepes lÙeeves DeeheCe ueJekeâj mJeiee&le ØeJesMe keâjeJee, DeMeer osJeeuee efJevebleer kesâueer.
 oJeeKeevÙeele Demeleevee pes [e@keäšme& Je vemexme lÙeeÛÙeeJej GheÛeej keâjle nesles lÙeebveener keâeueexÛÙee peerJeveeÛee Kethe ØeYeeJe Jeešuee. keâejCe Jesoveebvee meeceesjs peele DemeleeveeosKeerue lÙeeuee DeeheuÙee jesPejerÛÙee ØeeLe&veskeâ[s ogue&#e kesâues veener. 12 Dee@keäšesyej 2006 jespeer mekeâeUer "erkeâ 6.45 Jeepelee lÙeeÛeer ØeeCepÙeesle ceeueJeueer. lÙeeÛÙee meeNÙee Jeie&efce$eebveer lÙeeÛÙee efveOeveeÛeer yeeleceer meieUerkeâ[s hemejefJeueer lÙeeÛeb heeefLe&Je lÙeeÛÙee Iejer DeeCeueb iesueb Je lÙeeÛeb DeKesjÛeb oMe&ve IesCÙeemee"er ueeskeâebÛeer jerIe ueeieueer.
 14 Dee@keäšesyej 2006 jespeer meeblee ceeefjÙee mes«eslee ¢ee ÛeÛe&ceOÙes lÙeeÛÙee DeblÙeefJeOeerÛeer efcemmeeyeueer Dehe&Ce keâjCÙeele Deeueer. lÙeeÛeb heeefLe&Je lÙeeÛÙee kegâšgbyeeÛÙee ceeuekeâerÛÙee keâyejsle hegjCÙeele Deeues. keâeueexÛeer DeMeer FÛÚe nesleer keâer lÙeeves vesnceerÛe meble øeâeefvmeme DeefmemeerÛÙee Menjele JeemleJÙe keâjeJeb cnCetve HesâyeÇgJeejer 2007 ceOÙes lÙeebÛeb heeefLe&Je Deefmemeer ÙesLes oHeâveYetceerle nueefJeCÙeele Deeues. lÙeeÛÙee cejCeeveblej lÙeeÛÙee heeefJe$ÙeeÛeer KÙeeleer meieUerkeâ[s hemejle iesueer.
 DeeheuÙee peerJeveeÛÙee ØelÙeskeâ yeeyeleerle keâeueex ØeYet ÙesMetÛee Keje mee#eeroej cnCetve peieuee. lÙeebÛeb peerJeve KejesKejÛe DeepeÛÙee efhe{ermee"er Skeâ ØesjCeeoeÙeer Deens. lÙeeves DeeheuÙee peerJeveele MegYeJele&ceeveeÛeer cetuÙes peheueer. DeeheuÙee Meyoebveer DeeefCe ke=âleeRveer lÙeeves ØeYet ÙesMetÛeer mee#e efoueer. keâeueex Deeheueb mebhetCe& peerJeve ef¡emlekeWâefõle peieuee. lees Flekeâe ef¡emleceÙe yeveuee neslee keâer lÙeeuee ØelÙeskeâ #eCeeuee ØeYet ÙesMetÛeer GheefmLeleer peeCeJeeÙeÛeer. DeeheuÙee ÚesšŸeeMee peerJeve keâeUele lÙeeves ef¡emleer ßeæsÛeer cetuÙes Deelcemeele kesâueer Je ØelÙe#e leer ke=âleerle DeJeuebyeueer. MeeUsle lees Flej Jeie&efce$eebmee"er Skeâ DeeoMe& neslee. lees DeeheuÙee meJeeËvee Skeâ efJeMes<e Demee mebosMe oslees keâer ¢ee ceeveJeer peerJeveeheueerkeâ[s ogmejs Skeâ peerJeve Deens. pesLes DeeheCe DeeheuÙee leejCeeNÙee ØeYet ÙesMetuee YesšCeej Deenesle, pÙeeves DeeheuÙee Øesceemee"er mJele: ce¤ve Deeheueb leejCe kesâueb.
 pes kegâCeer nleeMe, efvejeMe, og:Keer-keâ°er Deensle, pes kegâCeer veekeâejuesues, DeJnsjuesues Deensle, keâeueex lÙee meJeeËvee Heâkeäle heefJe$e efcemmeeyeefueoeveeleerue meceefhe&le Yeekeâjerle GheefmLele DemeCeeNÙee ØeYet ÙesMetkeâ[s yeIeeÙeuee meebielees. pejer meejb peie DeeheuÙee efJe®æ iesueb lejer ØeYet ÙesMet DeeheuÙee peJeU Demelees. ceveg<Ùe ne keâOeerÛe Skeâše vemelees.
 lÙeeÛÙee mecekeâeueerve ÙegJekeâ-ÙegJeleeRvee lees Demee mebosMe oslees keâer DeeheuÙee peerJeveeleerue keâesCelÙeener mecemÙesJej jeceyeeCe GheeÙe cnCepes heefJe$e efcemmeeyeueer nesÙe. keâeueexves osJeeÛÙee ØesceeÛeer mee#e Flejebvee osCÙeemee"er Kethe ØeÙelve kesâues. heefJe$e efcemmeeyeueer lÙeeÛÙee jespeÛÙee peerJeÛee Skeâ DeefJeYeepÙe Yeeie yeveuee. Deeheueer ef¡emleer ßeæe Flejebvee Øeieš keâjCÙeeme lees lejyespe neslee. lees Skeâe DeLee&ves Keje Øesef<ele neslee. keâejCe lÙeeÛeb peerJeve DeeheuÙee peerJeveeÛÙee meJe& #es$eeble ØesjCee osles. lÙeeÛeb peerJeve Deveskeâ ›elemLe, Oece&ieg¤, ØeehebefÛekeâ, kegâšgbyeevee mHetâleea osles. MegYeJele&ceeveeleerue õe#eJesue DeeefCe HeâebÅee ¢ee °ebleeÛee lees Skeâ Keje vecegvee Deens. lees vesnceer ØeYet ÙesMetMeer SskeäÙe meeOetve jeefnuee. lÙeeves DeeheuÙee peerJeveele Yejhetj DeMeer DeeOÙeeeflcekeâ HeâUs efoueer.
 5peguew 2008 jespeer heeshe øeâeefvmeme ¢eebveer lÙeeuee ‘‘DeeojCeerÙe’’ cnCetve Ieesef<ele kesâues. 5 DeeefCe 6 SefØeue 2019 jespeer Deefmemeer Menjeleerue efyeMeheebÛÙee efveJeememLeeveeuee Deieoer ueeietve DemeuesuÙee meeblee ceeefjÙee ceepÙeesjs ÛeÛe& (¢eeÛe ef"keâeCeer Deefmemeerkeâj meble øeâeefvmeme ¢eebveer Deeheues keâhe[s lÙeeietve osJeeuee Deeheuee efhelee mebyeesOeues nesles. cnCetve ¢ee ÛeÛe&uee ‘‘mebletDeeefjÙees osuuee mhee@efueÙeemeerÙeesves’’ Demes mebyeesOeues peeles) ¢ee ÛeÛe&ceOÙes lÙeeÛeb heeefLe&Je mLeueebleefjle keâjCÙeele Deeueb DeeefCe Deelee les ¢ee ÛeÛe&ceOÙes peleve keâ¤ve "sJeueb Deens.
 keâeueexÛÙee ceOÙemLeerves ceòesDees veeJeeÛÙee Skeâe yeÇeefPeefueÙeve cegueeuee ÛecelkeâeefjkeâjerlÙee Skeâe iebYeerj Deepeejeletve yejs PeeuÙeeÛee DevegYeJe Deeuee. ¢eeÛe ÛecelkeâejeÛÙee DeeOeejeJej 20 Dee@keäšesyej 2020 jespeer lÙeeuee ‘OevÙeJeeefole’ cnCetve Ieesef<ele kesâueb iesueb. leodveblej keâeueexÛes heeefLe&Je DemeuesuÙee ÛeÛe&ceOÙes lÙeeÛes heeefLe&Je yeIeCÙeemee"er DeeefCe lÙeekeâ[s ceOÙemLeer keâjCÙeemee"er YeeefJekeâ Je<e&Yej ieoea keâjerle Demeleele.
 OevÙeJeeefole keâeueex vesnceer cnCele Demes keâer, ‘‘DeeheCe ØeeLe&vesle osJeeuee SkeâÛe efJevebleer keâjeJeer keâer leer cnCepes heefJe$e DemeCÙeeÛeer leer›e FÛÚe’’ Flej meJe& yeeyeleerle lees lÙeeÛÙee JeÙeeÛÙee Flej cegueebmeejKeeÛe neslee; hejbleg lees Flej meJe&meeceevÙe cegueebØeceeCes ceesnele he[uee veener. lÙeeuee keâenerlejer JesieUb Demeb JneÙeÛeb nesleb. lees cnCele Demes keâer, ‘‘ØelÙeskeâ peCe ne Skeâ Øekeâejs Demeueer cnCetve pevcelees heCe yejsÛe peCe cejleevee peCet FlejebÛeer keâe@heer keâjle [Ÿegefhuekesâš cnCetve cejlees.’’
 Deepe DeeheCe cnCet Mekeâlees keâer keâeueex DeekegâleermeÛeb peerJeve cnCepes DeeheuÙee meJeeËmee"er DeeefCe efJeMes<ele: ÙegJekeâ-ÙegJeleeRmee"er Skeâ ØekeâejÛeb heefJe$e peerJeve peieCÙeemee"er DeeJneve DeeefCe efveceb$eCe Deens. keâeueexÛÙee peerJeveeÛeb met$e nesleb keâer, ‘‘ceer veJns; lej kesâJeU osJe.’’
 Deeheueb peerJeve DeeheCe JÙeLe& peiet veÙes, lej lÙee peerJeveeÛeb Skeâ ceemšjheerme cnCepes Skeâ Glke=â° vecegvee yeveJeeJee. veeleeUÛÙee meCeeÛeer leÙeejer keâjle Demeleevee DeeheCener keâeueexmeÛÙee peerJeveele met$eebÛes DevegkeâjCe keâ® Ùee – ‘‘ceer veJns; lej kesâJeU osJe.’’