सुवार्ता

 cee@efvme. øeâeefvmeme keâesefjÙee
 
 mJeeleb$ÙeeÛeer heeÙeeYejCeer DeeefCe ef¡emleer meceepe
 ‘cesje Yeejle ceneve’ ¢ee Iees<eCeeJeOe&keâ JeekeäÙeeves Deepe ØelÙeskeâ YeejleerÙeeÛeer Úeleer DeefYeceeveeves Hegâuetve Je Hegâietve Ùesles. Deueerkeâ[s ns Iees<eJeekeäÙe Deveskeâ ef"keâeCeer JeeÛeeÙeuee efceUles. DeeheuÙee meceesj OeeJeCeeNÙee Jeenveeheemetve Jele&ceevehe$eebÛÙee heeveebJej DeeheuÙeeuee ns JeekeäÙe JeeÛeeÙeuee efceUles. ns JeekeäÙe Deeheuee Glmeen Je=efæbiele keâjles. Deepe keâeefMcejheemetve keâvÙeekegâceejerheÙeËle ¢ee ceneJeekeäÙeeletve DeeheCe Deeheueer osMeYekeäleer Øekeâš keâjle Demelees. DeeheuÙee ceeÙeYetceerÛeer LeesjJeer peCet DeeheCe ieele Demelees. ns ÙeLeeLe& Deens, ¢eeÛes keâejCe DeeheuÙee ceeÙeYetceeruee peJeUpeJeU heeÛe npeej Je<eeËÛee Fefleneme Deens.
 DeeheuÙee Yeejleeuee ne pees ieewjJeMeeueer Fefleneme Deens lees lÙeeuee efceUeuee kegâ"tve? Deeheues YeejleerÙe yebOet FLes Deeues kegâ"tve? DeeheCe Deenesle kegâ"s? DeeefCe DeeheCe YeejleerÙe peeCeej Deenesle kegâ"s? keâeefMcejheemetve keâvÙeekegâceejerheÙeËle ¢ee YetØeosMeeuee ‘Yeejle’ ns veeJe efceUeues Deens, les keâOeerheemetve efceUeues Deens?
 keâener Feflenemekeâej cnCeleele keâer, Yeejle ner Yetceer ÙesLes FeflenemehetJe& keâeUeheemetve Deens. hejbleg lÙeeuee hetJeeaheemetve ‘Yeejle’ ns veeJe veJnles. keâener Ùengoer ueeskeâebÛee Fefleneme DeeheCeebme meebielees keâer, keâener npeej Je<eeËhetJeea ceeveJepeeleerÛee pevce Peeuee. lees yeeefyeueesve ¢ee efJeYeeieele Peeuee. efmebOe ØeosMeeÛÙee heueerkeâ[ÛÙee ØeosMeele lees Peeuee. lesLetve heg{s peer ceb[Uer efmebOetÛÙee heueerkeâ[s mejkeâueer efleuee ‘efnbot’ cnCet ueeieues DeeefCe leerÛe Yetceer Deepe ‘YeejleYetceer’ cnCetve DeesUKeueer peele Deens. cetUÛeer n[hhee mebmke=âleer ner F.me.het. 3000 les F.me.het. 2000 – cnCepes Deepe peJeUpeJeU heeÛe npeej Je<ex -pegveer Deens. heCe efleuee DeeheCe ‘YeejleYetceer’ cnCet Mekeâle veener. YeejleYetceer ne Meyo efyeÇefšMe keâeUele Deeuee Je Deepe DeeheCe ‘cesje Yeejle ceneve’ Demes cnCelees. leer YeejleerÙe YeeJevee hejje°^eÛÙee DeefOemeòesKeeueer Demeleevee DeeheuÙee Deble:keâjCeele yeUeJet ueeieueer. YeejleYej Meskeâ[es jepes DeeefCe cenejepes nesles. ØelÙeskeâ jepee DeeefCe cenejepee mJeleb$e neslee. lÙeeuee DeeheCe ‘mebmLeeefvekeâ’ cnšues lejer Ûeeuesue. Demes 600 jepes ‘F&mš Fbef[Ùee kebâheveer’ÛÙee JesUsuee nesles. leesheÙeËle meeJe&Yeewce Yeejle ner mebkeâuhevee DeefmlelJeele veJnleer. 15 Dee@iemš 1947 jespeer pesJne efyeÇefšMe jepÙekeâlex Yeejle mees[tve iesues, lesJneosKeerue ¢ee YeejleYetceerle 251 mebmLeeefvekeâ nesles Je ØelÙeskeâ mebmLeeve ns mJeleb$e nesles, ner JemlegefmLeleer Deens. Yeejle mJeleb$e PeeuÙeeveblej keâeefMcej, nwõeyeeo DeeefCe pegveeie[ ner cees"er mebmLeeves YeejleeceOÙes meeceerue nesCÙeele eflelekeâerMeer Glmegkeâner veJnleer.
 Yeejle ¢ee mJeleb$e osMeele keâener mebmLeeefvekeâ Deehemetkeâ efJeueerve Peeues. cee$e keâener mebmLeeefvekeâebveer Deeheuee efJejesOe oMe&Jetve lÙeebveer mJeleb$e jenCÙeeÛes "jJeues. lÙeele keâeefMcej, nwõeyeeo DeeefCe pegveeie[ ¢ee mebmLeeefvekeâebÛee ØeecegKÙeeves DebleYee&Je neslees.
 mJeeleb$ÙeeÛee metÙeexoÙe nesCÙeehetJeea peer hetJe&mebOÙee nesleer, lÙee keâeUele Deveskeâ mebIešvee DeefmlelJeele DeeuÙee. 15 Dee@iemš 1947 jespeer Yeejle osMe mJeleb$e Peeuee, lejer Yeejle osMeeÛeer mJeleb$e DeMeer jepÙeIešvee leÙeej veJnleer. cee$e veJeer efouueer ÙesLes jepÙeIešvee leÙeej keâjCÙeemee"er pÙes‰ Je ßes‰ ceb[Uer yemele nesleer. 1946heemetve 1950heÙeËle JejÛesJej lÙeebÛeer ÛeÛee&me$es ÛeeuetÛe nesleer. jepe ieesheeUeÛeejer ¢eebÛes peJeUÛes efce$e Heâe. pesjesce ef[meespee (1897 les 1977) ns ke@âLeefuekeâ Oece&ieg¤ lÙee ‘jepÙeIešvee-meefceleer’le cenòJeeÛeer Yetefcekeâe yepeeJele nesles. Heâe. pesjesce ns cetUÛes ceBieueesjÛes. efleLes pes ‘meWš Deuee@ÙeefMeÙeme’ ¢ee veeJeeves ØeKÙeele Demeuesues pespJeerš Oece&ieg¤bÛes keâe@uespe Deens, efleLes les ØecegKe Yetefcekeâe yepeeJele nesles. Deueerkeâ[s lej lÙeebÛes Ûeefj$eJepee hegmlekeâ Øeefmeæ Peeuesues Deens Je lÙeebveer ¢ee YeejleerÙe jepÙeIešvesÛÙee yeeyeleerle peer cenòJeeÛeer Yetefcekeâe yepeeJeuesueer Deens, lÙeeefJe<eÙeer lÙeeble meefJemlej ceeefnleer efouesueer Deens. lÙeebÛÙee pevceMeleeyoerÛes DeewefÛelÙe meeOetve Yeejle mejkeâejves 1997 meeueer lÙeebÛes oesve ®heÙeebÛes šheeueeflekeâerš Øeefmeæ kesâuesues Deens.
 1921 meeueer pesjesce veeJeeÛÙee Skeâe le®Ceeves pespJeerš mebIeeceOÙes ØeJesMe kesâuee. lÙeebÛÙee Ghepele ngMeejeruee ÙeesiÙe les hewuet hee[ues peeJesle cnCetve 1928ceOÙes lÙeebvee yesefupeÙece ÙesLes F&Meheefj%eeveeÛÙee DeYÙeemeemee"er hee"efJeCÙeele Deeues. lesLes efoveebkeâ 30 Dee@iemš 1931 jespeer lÙeebvee Oece&ieg¤Ûeer oer#ee osCÙeele Deeueer DeeefCe oesve Je<eeËveer les Yeejleele hejleues. 1933 meeueer lÙeebveer leeefceUvee[tceOeerue ef$eefÛeveeheuueer ÙesLes keâe@uespeceOÙes keâeÙe& keâjCÙeeme ØeejbYe kesâuee. 1935 meeueer les lÙee keâe@uespeÛes heefnues YeejleerÙe efØeefvmeheue Peeues. lÙee JesUer hebef[le peJeenjueeue vesn¤ DeeefCe les jepe ieesheeUeÛeejer (1878-1972) ¢ee YeejleeÛÙee MesJešÛÙee ieJnve&j pevejueÛÙee mebhekeâe&le Deeues. lÙeeJesUer Dee@ue Fbef[Ùee jsef[DeesJej lÙeebÛeer Yee<eCes JeeKeeCeueer peele nesleer. 1946 ceOÙes DeeheuÙee Oecee&efOekeâeNÙeebÛeer hejJeeveieer IesTve Heâeoj pesjesce ¢eebÛeer ceõeme ÙesLeerue efJeOeeveheefj<eosJej ‘lep%e JÙekeäleer’ cnCetve efveJe[ keâjCÙeele Deeueer. meoj Oece&ieg¤bveer YeejleerÙe Je hee§eeòÙe osMeebleerue DeeheuÙee DevegYeJeeÛee GheÙeesie cegkeäleheCes ke⤠efouee. (ßeer. S[ceb[ øeBâkeâ ¢ee meWš Deuee@ÙeefMeÙeme keâe@uespeÛÙee ØeeOÙeehekeâebveer lÙeebÛes ceeefnleerhetJe&keâ Ûeefj$e efueefnues Demetve ‘Deuee@ÙeefMeÙeme ØekeâeMeve’ves les efyeMehe meu{eCee ¢eebÛÙee nmles ØekeâeefMele kesâuesues Deens.)
 Yeejle osMeeÛÙee pe[CeIe[Ceerle YeejleYejÛÙee ef¡emleer meceepeeÛes Ùeesieoeve GuuesKeveerÙe Demeues lejer lÙeeÛee ÙeLeeLe& GuuesKe nesleesÛe Demeb veener. cee$e, Mew#eefCekeâ DeeefCe DeejesiÙeeÛÙee #es$eeble pes lÙeeÛes cenòJehetCe& Ùeesieoeve Deens, lÙeeÛeeÛe lesJe{e JeejbJeej GuuesKe kesâuee peelees. YeejleYej ye@efjmšj keâekeâe yeeefhlemše ¢eebveer Yeejle osMeeÛÙee mJeeleb$Ùe ue{Ÿeele pes Ùeesieoeve efouesues Deens, lÙeebÛes efJemcejCe keâoeefhe Peeues veener.
 peieeleueer meJeeËle cees"er ueeskeâMeener cnCepes Deeheuee Yeejle osMe. celeoeveeÛÙee efoJeMeer peJeUpeJeU 2011ÛÙee Keevesmegceejervegmeej YeejleeÛeer ueeskeâmebKÙee 130 keâesšerntve DeefOekeâ nesleer. ¢eeÛeeÛe DeLe& peieeleuÙee oj mene JÙekeäleerceeies Skeâ YeejleerÙe ceeCetme Deens. lÙeeceOÙes 97 keâesšer 60 ueeKe ueeskeâ celeoeveeÛes DeefOekeâejer Deensle. lÙeebvee YeejleerÙe mebefJeOeeve efØeÙe Deens. cnCetve Deeheuee celeoeveeÛee nkeäkeâ yepeeJeCÙeemee"er lees efoJeme les jeKetve "sJeleele. YeejleeÛee yeveeJeš cegKeJeše DeeheuÙee meceesj vemeeJee, lej lÙeeÛee Keje ef¡emleer Ûesnje DeeheuÙee meceesj DemeeJee ner Demeles lÙeebÛeer ØecegKe Yetefcekeâe. Øepeemeòeekeâ cnCepes DeyeÇenece efuebkeâve ¢eebÛÙee Meyoeble meebieeÙeÛes cnCepes, ‘ueeskeâebÛes, ueeskeâebveer, ueeskeâebmee"er ÛeeueefJeuesues jepÙe’ ner YeeJevee lÙeebÛÙee DebleÙee&ceer lÙee efoJeMeer Øekeâ<ee&ves peeie=le Demeles. DeeheCe meJe& Yeeef<ekeâ YeejleerÙe cnCetve DeeheuÙee osMeeÛÙee vÙeeÙÙe nkeäkeâemee"er peele Demelees. heCe hetJeeaheemetve Demee SkeâmebIe DeKeb[ Yeejle osMe neslee keâe? DeeheCe Deieesoj heeefnuÙeeØeceeCes efyeÇefšMeebveer DeKeb[ Yeejle leÙeej keâjerheÙeËle Je lÙeeÛee DeepeÛee vekeâeMee ceevÙe nesF&heÙeËle osMeer jepÙeebveer ÛeeueJeuesueer meneMesntve DeefOekeâ mebmLeeves DeeheuÙeekeâ[s veJnleer keâe? lÙeebÛÙee efJeefueveerkeâjCeeÛeer YeeJevee DeeheuÙeeceOÙes efvecee&Ce keâjCÙeele Deeueer les KejesKej Deeheues meodYeeiÙe.
 DeMee DeJee{JÙe osMeele mJeeleb$ÙeeÛes jeshešs ueeJeCÙeeDeieesoj leer peceerve YegmeYegMeerle keâjCÙeeÛes keâece ef¡emleer meceepeeves Je lÙeebÛÙee MeeUebveer veener keâe kesâues? Yeejle pemee yengjbieer, yeng{bieer lemeeÛe lees yengYee<eer Je yengOeceeaÙe osMe neslee. 1927 meeueer mej pee@ve ef«eDejme&ve ¢ee Yee<ee-lep%eeves kesâuesuÙee DeYÙeemeevegmeej Deepe pÙeeuee DeeheCe ‘Keb[ØeeÙe osMe’ cnCelees lÙeele 225 Yee<ee DeefmlelJeele neslÙee. MeeuesÙe efMe#eCeemee"er lÙeebleuÙee 22 Yee<ee efveJe[CÙeele DeeuÙee Je lÙeebÛeer peer JÙeekeâjCes leÙeej keâjCÙeele Deeueer, lÙeele heÇcegKe menYeeie IesCÙeemee"er ef¡emleer Oecee&leerue MeeuesÙe lep%e veJnles keâe iegbleuesues? cetUele, DeepeÛÙee YeejleYetceerÛÙee #es$eHeâUeMeer efceUleepegUlee pees heefnuee vekeâeMee leÙeej kesâuee lees meesUeJÙee Melekeâeleerue Debleesveer ceeWšmesješ (1536-1600) ¢eebveer.
 efnboer Yee<ee ner je°^Yee<ee vemeueer lejer leer yengpeve YeejleerÙeebÛeer Yee<ee Deens. efleuee DeepeÛes mJe¤he osCÙeele YeejleerÙe efceMevejeRÛes efJeMes<ele:, yeeÙeyeueÛes YeejleerÙe Yee<eeble pes Yee<eeblej keâjle nesles, lÙeebÛes cenòJeeÛes Ùeesieoeve veener keâe? 1556 ceOÙes lÙeebveer ieesJÙeeceOÙes efØebefšbie Øesme meg¤ kesâueer nesleer. heg{s yebieeueceOeerue mesjecehetj ¢ee ieeJeer lesLeerue yeeÙeyeue lep%eebveer ÙeMeeÛes efMeKej iee"ues. JesieJesieàÙee Yee<eeble yeeÙeyeueÛeer Yee<eeblejs efvecee&Ce kesâueer Je pÙee Yee<eebvee cetUe#ejsner veJnleer, lÙeebveeosKeerue efueheeryeæ cetUe#ejs osCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee. ns keâeÙe& Ûeeuet Demeleevee 1847 ceOÙes pÙeeØeceeCes ‘iegpejeLeer Yee<eeveg JÙeekeâjCe’ iegpejeleer Yeeef<ekeâebheg{s DeeCeues, lÙeeÛeØeceeCes ceje"er Yee<esleosKeerue ceje"er Yee<esÛÙee cetueYetle JÙeekeâjCeeÛeer heeÙeeYejCeer lÙeebveer leÙeej kesâueer.
 FlekesâÛe keâMeeuee DeeheuÙee ceje"er JÙeekeâjCeele Deepe peer efJejeceefÛevns DeefmlelJeele Deensle, lÙeebÛee DebleYee&Je ceje"er meeefnlÙeele kegâCeer kesâuee? Heâe. Lee@ceme mšerHeâvemeejKÙee efceMeveNÙeebveerÛe vee! lÙeebveer ‘ef¡emlehegjeCe’ ne «ebLe efueefnCÙeeDeieesoj DeeheuÙeekeâ[s uesKeveele Heâkeäle ‘ob[’ (!) Jeehejues peele. mJeuheefJejece, DeOe&efJejece, hetCe&efJejece, ØeMveefÛevn, GodieejefÛevn ¢eebÛee Jeehej lej FLes kegâ"s neslee? lees DeeheuÙeeuee Heâe.Lee@ceme mšerHeâvme ¢eebveer meoj cene«ebLeeÛÙee ueebyeueÛekeâ ØemleeJevesle veener keâe efometve Ùesle?
 ¢ee YeejleYetceerle oefuele ueeskeâebvee efMe#eCeeÛeer megefJeOee GheueyOe nesleer keâe? leer veJnleer. DeeheuÙee ¢ee YeejleYetceerle oefueleebvee neleele uesKeCeer IesCÙeeÛeer osCeieer kegâCeer yeneue kesâueer? SJe{sÛe keâeÙe, DeeheuÙee Yetceerle cegueeRvee efMe#eCeeheemetve JebefÛele "sJeCÙeele Deeues nesles. Deepe cegueeRmee"er leeefceUvee[tceOeerue ceõeme ÙegefveJnefme&šerÛes ‘meble Deeivesme keâe@uespe’ Øeefmeæ heeJeuesues Deens. les F.me. 1921meeueer ef¡emleer ueeskeâebÛÙee keâecexueeF&š efmemšjebveerÛe veener keâe Ûeeuet kesâues?
 Yeejleele mJeeleb$ÙeeÛes jeshešs ueeJeeÙeÛÙee Deieesoj peer Yetceer YegmeYegMeerle keâjeÙeuee nJeer nesleer, lÙeeÛÙeele Kejs Ùeesieoeve Deens, les ef¡emleer efceMevejeRÛes, veJns; ef¡emleer meceepeeÛes! ner Yetceer hesjCeerhetJeea pej YegmeYegMeerle keâjCÙeele Deeueer vemeleer lej YeejleYej ueeskeâMeenerÛes Je mJeeleb$ÙeeÛes pes cegyeuekeâ heerkeâ DeeheuÙeeuee efomeles Deens les efomeues Demeles keâe?
 cnCetve mJeleb$e YeejleeÛÙee pe[CeIe[Ceerle yebieeueheemetve ceneje°^eheÙeËle pees ef¡emleer meceepe hemejuesuee Deens, lÙeeÛes Ùeesieoeve ie=nerle Oe¤ve DeLeJee veekeâe¤ve keâmes Ûeeuesue?